Czym jest błąd poznawczy? Najprościej tłumacząc – jest to
błędne odczytywanie rzeczywistości przez nasz mózg. Dziś o kilku błędach w
zachowaniu i podejmowaniu decyzji.
No to zaczynamy
1)
Efekt Pollyanny.
Zanim opiszę czym jest sam efekt,zapytam : Czytałeś/aś może
książkę Pollyanna autorki E. H. Porter? Jeśli tak to zapewne pamiętasz „Zabawę
w radość” – to właśnie „to”.
Czym jest efekt pollyanny? To predylekcja, skłonności do
myślenia wyłącznie o rzeczach przyjemnych, wywołujących uśmiech, ale również do
wyszukiwania w sytuacjach nieprzyjemnych, pozytywnych aspektów i ignorowania
nieprzyjemności.
2)
Efekt czystej ekspozycji, czasem sam efekt ekspozycji
Czym jest efekt ekspozycji? Na tym niektóre firmy,
producenci starają budować marki swoich produktów. O co chodzi? Teoria R.
Zajonca - efektu ekspozycji mówi, iż bardziej lubimy coś co już znamy – przy
czym nie musimy nawet rozpoznawać tego „czegoś”. Często im większa
częstotliwość pojawiania się np. reklamy, tym częściej konsument wybiera dany
produkt. Czy to się sprawdza? I tak i nie. Dlaczego tak? Proszę spojrzeć na
znany słodki czarny napój – pojawia się wszędzie, w filmach (product
placement), reklamach itd. Dlaczego nie? Pamiętacie reklamę w Polsce żółtego
sklepu rtv-agd, w której brała udział Polska piosenkarka wraz z przetworzonym
hitem? Oczywiście możemy tutaj mówić o starym porzekadle który mówi iż wszystko
w nadmiarze może być trucizną…, ale coś w tym musi być.
3)
Efekt pominięcia
W jaki sposób ten efekt działa? Jeśli podjęcie decyzji może
wywołać zagrożenie (nawet w skali promila), to lepszym wyborem jest bezczynność
i niedziałanie, nawet jeśli konsekwencje są tak samo złe, bądź gorsze.
4)
Efekt potwierdzenia
Jak działa? Preferujemy informacje, które potwierdzają nasze
domniemane wnioski, hipotezy i oczekiwania. Niezależnie od obiektywności
źródeł, często pomijamy też „prawdę”, która może podważyć nasze poglądy. Efekt
ten szczególnie jest silny gdy wywołuje emocje i dotyczy dogmatów, czy mocno
utwardzonych twierdzeń.
5)
Efekt zaprzeczenia
Działanie? Krytycznie podchodzimy do informacji i staramy
się je „obalić” za wszelką cenę, jeśli informacje są sprzeczne z naszymi
poglądami.
6)
Racjonalizacja zakupu
Często po zakupach (szczególnie, gdy wydamy ¼ pensji), mamy
wątpliwości co do konieczności zakupu – w sklepie wydawało nam się to świetnym
pomysłem, jednak po wyjściu już nie koniecznie. Wtedy, aby zatrzymać dobry
nastrój, wyjaśniamy sobie słuszność naszej decyzji (potrzebowałem/am tego do
pracy, aby czuć się pewniej albo jak mnie
widzą tak mnie piszą, muszę być dobrze ubrany). Tyczy się to również decyzji –
nie tylko zakupów.
7)
Złudzenie kontroli
To tendencja do wiary w kontrolę nad rzeczami nad którymi na
pewno nie mamy kontroli. Przykład? Kasyna – człowiek, który wierzy iż jeśli
pociągnie mocniej za rękę jednorękiego bandyty to dostanie wygra.
8)
Efekt wyświadczonej przysługi, zwany również
efektem Benjamina Franklina
To tendencja do przyjmowania postawy pozytywnej wobec osób,
dla których już kiedyś zrobiło się coś dobrego
9)
Efekt wspierania decyzji. Efekt polega na tym, iż swoje decyzje pamiętamy jako lepsze
aniżeli były one w rzeczywistości.
10)
Efekt autorytetu
Efekt polega na tym, iż polegamy zupełnie na wiedzy
przekazywanej przez autorytet, bez względu na treść jaką autorytet przekazuje.
Daj znać w komentarzu co sądzisz o błędach poznawczych.
Rozwijać dalej wątek o kilkanaście dodatkowych błędów? A może opisać bardziej
szczegółowo efekty z przykładami? Czy streścić badania na podstawie których
koncepcje zostały utworzone?
Pozdrawiam
AntyPedagog.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz